شرح سیستم تعلیق با فنر سازی زر گلپایگان – بخش هفتم
7-2-1 فنرتخت ، شمشی ، برگی (Leaf spring)
فنرهای تخت، اول بار در کالسکه های اسب کش استفاده شدند و تا سال 1985 بر روی اکثر اتومبیلهای آمریکایی به کار گرفته می شدند. امروزه نیز هنوز بر روی اکثر کامیون ها وخودروهای سنگین استفاده می شوند. این نوع فنر از چند تسمه فولادی انعطاف پذیر تشکیل شده است که به وسیله بست به یکدیگر متصل شده اند طول این تسمه ها با یکدیگر متفاوت بوده و در هنگامی که به فنر نیرویی وارد می شود انحنای لایه ها تغییر کرده و بر روی یکدیگر می لغزند گاهی اوقات به منظور افزایش اصطکاک در بین تسمه ها مواد پلیمری نیز استفاده می شود.
به منظور تثبیت لایه های فنر بر روی یکدیگر اولا در مرکز لایه ها یک سوراخ ایجاد می گردد که از داخل این سوراخ ها یک پیچ (Center bolt ) عبور داده شده است. این پیچ مانع لغزیدن لایه ها بر روی یکدیگر می شود ثانیا این لایه ها توسط پیچ های اتصال دهنده U شکل یا U-Bolt که کرپی نامیده می شوند به یکدیگر متصل می شوند.
در دو طرف فنر تخت گوشواره هایی وجود دارد که امکان اتصال فنر تخت به شاسی را فراهم می سازند معمولا باید یکی از گوشواره ها به شاسی ثابت شود و گوشواره دیگر نسبت به شاسی قابلیت بازی کردن داشته باشد. زیرا با اعمال نیرو به فنر تخت انحنای آن نیز تغییر کرده و در نتیجه فاصله بین دو گوشواره هم تغییر می نماید. برای اتصال گوشواره های فنر به شاسی از قطعاتی به نام قامه فنر استفاده می شود که جنس آن چدن داکتیل می باشد. معمولا یکی از این قامه فنر ها دارای یک پین لولایی است که محل اتصال گوشواره ثابت فنر می باشد و قامه فنر دیگر که امکان تغییر طول فنر را فراهم می نماید به صورت لغزشی است که سر آزاد فنر می تواند درون آن بلغزد و یا در بعضی اوقات که در هر دو طرف فنر، گوشواره وجود دارد در یک طرف آن از یک اهرم بازویی شکل استفاده می شود تا امکان تغییر طول فنر فراهم گردد.
در بیشتر اوقات گوشواره های فنر تخت از طریق قامه فنرها به شاسی متصل شده و وسط فنر تخت توسط کرپی به اکسل متصل می‌گردد ولی در برخی موارد که لازم است دو محور در کنار یکدیگر قرار گیرند مثل عقب کامیون ها می توان وسط فنر را به شاسی متصل نموده و طرفین فنر تخت را به اکسل ها متصل نمود تا هم فضای کمتری اشغال شود و هم از یک جفت فنر برای دو محور استفاده گردد در هنگام اعمال بار به فنر تخت ابتدا دو سر آن که دارای ضخامت و تعداد لایه های کمتری می باشد تغییر شکل می دهد. هر چقدر میزان بار وارده بیشتر باشد تعداد لایه های بیشتری درگیر شده و تغییر شکل فنر به سمت وسط آن گسترش می یابد قوی ترین قسمت فنر وسط آن می باشد که می تواند بیشترین نیرو را تحمل نماید و فقط در موقع اعمال بارهای خیلی زیاد تغییر شکل می دهد.
لازم به ذکر است که سختی فنرهای تخت خیلی بیشتر از فنرهای مارپیچ بوده و به همین دلیل بیشتر در خودروهای سنگین از آن استفاده می شود هر چند عقب برخی خودروهای سواری نیز نصب می گردد.
فنرهای شمشی حتی در هنگام ترمز گیری و شتاب گیری خودرو تغییر شکل می دهند به طوری که در هنگام ترمز گیری بصورت S شکل و در هنگام شتاب گیری Z شکل می شود.
8-2-1 میله کششی (Tension rod)
اين قطعه در سيستم تعليق باعث پايداري خودرو در نيروهاي روبه جلو و روبه عقب اعمال شده از طرف جاده به سيستم تعليق و کنترل نوسانات جانبی ميگردد. (بهنگام شتابگيري يا ترمز)، همچنين اين قطعه ضربات وارده از طرف جاده كه به بازوي تحتانيLOWER ARM را وارد ميشود جذب مينمايد.
9-2-1 طبق Control Arm
قطعه ای است فلزی که در دو سر دارای بوشهای محوری ( مانند آرنج یا زانوی انسان عمل می کند ) می باشد که از یک سمت به قطعات متحرک سیستم تعلیق و از سمت دیگر به شاسی خودرو متصل می گردد و نقش اتصال شاسی به قطعات سیستم تعلیق را بر عهده دارد. در برخی موارد طبق ها به شکل حرف A می باشند یعنی در سمتی که به شاسی متصل می شوند دارای دو محور هستند که در این صورت آنها را جناغی (Wish Bone) و یا A-Arm می نامند، اما در مواردی که به صورت یکپارچه باشند، همان نام طَبَق (Control Arm) به آنها اطلاق می گردد. طبق ها بر حسب نوع سیستم تعلیق در هر دو محور جلو و عقب قابل استفاده بوده و باز هم بر حسب نوع سیستم تعلیق ممکن است یک خودرو بدون طَبَق، با یک طَبَق در هر چرخ یا با دو طَبَق در هر چرخ، طراحی شود. محل قرار گیری طبق ها ممکن است در نیمه بالا و یا نیمه پایین متعلقات چرخ باشد، که در صورتیکه در قسمت بالا قرار داشته باشد به آن طبق بالا و در صورتیکهدر قسمت پایین واقع شده باشد به آن طبق پایین گفته می شود. طبق پایین در محور جلوی اکثر خودروهای امروزی دیده می شود، اما استفاده از طبق بالا با گسترش سیستم فنر و کمک فنر یکپارچه (Strut) رو به کاهش است.
10-2-1 سیبک (Ball Joint)
سیبک همانگونه که از نامش پیداست از یک گوی فلزی دسته دار تشگیل شده که درون یک محفظه کروی از جنس فولاد سخت شده قرار گرفته و اطرافش با بوشهای لاستیکی پوشیده شده است. سیبک بعنوان محور چرخشی، چرخها را به نحوی به سیستم تعلیق متصل می نماید که قابلیت چرخش در زمان پیچاندن فرمان، همزمان با بالا و پایین رفتن چرخها در دست اندازها (حرکت سیستم تعلیق) وجود داشته باشد.سیبکها که قابلیت ساپورت مقداری از وزن خودرو را نیز دارا هستند، معمولا از یکسو به طَبَق و از سوی دیگر به متعلقات چرخ متصل می شوند. سیبکها معمولا فقط در محور جلو، و به سر هر طَبق دیده می شوند، البته سیبک هایی هم در اتصالات میل فرمان وجود دارد که کوچکتر از سیبکهای سیستم تعلیق هستند و غالبا توسط عوام با سیبک های سیستم تعلیق اشتباه گرفته می شوند. اکثر سیبکها نیاز به نگهداری ندارند، اما در برخی خودروهای قدیمی از سیبکهای گریس خور استفاده شده که باید همزمان با تعویض روغن یا حداکثر هر ۶ ماه یکبار گریس کاری شوند.
11-2-1 سگدست (Kunckle)
سگدست قطعه ای U شکل است که توسط یک پین بزرگ یاکینگ پین نسبت به محور , لولا شده و قابلیت گردش نسبت به آن را دارد. اگر محور غیر محرک باشد به آن Beamگفته می شود. مجموعه توپی چرخ نیز بر روی سگدست سوار می شود سگدست از یک گوشه به شغال دست متصل می گردد هنگام فرمان دهی اگر فرمان، شغال دست را به حرکت درآورد شغال دست نیز سگدست را به چرخش درمی آورد تا بدین ترتیب چرخ ها نیز تغییر جهت دهند.محوری کوتاه مخروطی و ساکن بوده چرخ و بلبرینگ‌های آن و توپی‌چرخان روی آن سوار می‌شود.
12-2-1 شغال دست (Steering Arm)
شغال دست یا بازویی فرمان وظیفه انتقال نیرو به سگدست را به عهده دارد علت این نامگذاری نیز مربوط شکل ظاهری این اهرم می باشد که به شکل خمیده است. معمولا شغال دست به یک گوشه سگدست متصل گشته و با حرکت خود باعث به گردش درآمدن سگدست حول کینگ پین می شود تا در نهایت مجموعه چرخ نسبت به محور گردش نماید.
13-2-1 میله درگ (Drag link)
به عنوان یک اهرم ارتباط بین بازوی پیتمن و شغال دست را فراهم می کند یعنی حرکت زاویه ای بازوی پیتمن باعث حرکت خطی میله درگ شده و بدین طریق نیرو را به شغال دست منتقل می کند. لازم به ذکر است اتصال هر دو سر میله درگ توسط سیبک می‌باشد، مقدار نیرویی که بازوی پیتمن می تواند به میله درگ وارد نماید بستگی به زاویه بین آنها دارد.
14-2-1 فنر لاستیکی (Rubber spring)
بسیاری از لاستیک هایی که در محل اتصال فنرهای تخت به شاسی و یا در زیر دسته موتورها استفاده می گردند، به دلیل این که جاذب ارتعاسات هستند تا حدی نقش فنر را نیز بازی می کنند به همین دلیل در بین انواع فنر، می توان از آنها یاد نمود از سوی دیگر این لاستیک های ضربه گیر نقش دمپر را نیز ایفا می کنند.
